NOR NAIZ NI?

Beste edozein pertsona bezalakoa eta, aldi berean, inoren antzik ez duen pertsona. Zein naiz ni? Nolakoa naiz? Ze ezaugarriek egiten naute besteen antzekoa eta zeintzuk erabat diferentea?

Ikasgaian  zehar ikusi dugun modura, bizi garen inguru sozial-kulturalak, gure gorputzaren berezitasunak eta subjektiboki  dena interpretatzeko erabiltzen dugun begirada dira gure identitatea osatzen duten aldagai nagusienak. Honen guztiaren ondorioz, pertsona bakoitzak izateko, sentitzeko eta pentsatzeko garatzen duen moduek definitzen dute gure identitatea.

Identitateak identitate, “sexu identitatea” biologiak baldintzatzen duen bitartean, “genero identitatea” testuinguruak baldintzatzen duen errealitatea da, bat genitalen eta ezaugarri fisiologikoen arabera haurrari ematen zaion lehen identitatea, bestea estereotipo eta rolei lotutako eraikuntza soziala. Eragile hauen erdigunean eraikitzen dugu gutiok gure identitatea, banakakoa eta pertsonala bihurtzen den prozesua garatuz. 

MARCELA LAGARDE: La identidad femenina 

Nire aburuz, prozesu goiztiarra da identitatea eraikitzera eramaten gaituen ikasketa, oso txikiak garenetik jartzen dena martxan, gugan ez dagoenean oraindik pentsamendu kritikoaren aukerarik.

Jendartearen artean oso zabalduta dauden aurreiritzi eta estereotipoen bitartez barneratzen ditugun balio eta sinesmenen aginduz ikasten dugu “emakume ona” edo “gizon jatorra” zer den, bakoitzari dagozkion ezaugarriak zeintzuk diren. Ama eta aita izaten dira gure lehen ereduak, aiton-amonak eta izeba-osabak ondoren, gero familiako lagunak, irakasleak, pertsona publikoak eta abar, behin eta berriro molde bereko eskemak errepikatzen direlarik. Eta hau guztia hizkuntza sexista eta antolaketa patriarkal batean murgilduta, ikuspuntu androzentristatik abiatuz egin den genero bereizketa binari hori indartuz.

Presio hau “desmuntatzen” hasteko oso interesantea iruditzen zait, adibidez, feminitatearen inguruan patriarkatuak garatu duen mistika salatzea:

BETTY FRIEDAN: La mística de la feminidad 

HEZIBERRI 2020 proiektutik, alde batetik edukiak hautatzeko irizpideetan fijatu naiz adibidez, oso inportantea iruditzen zaidalako “eraldaketa sozialek eskatzen dituztenak” eta “Komunitate bakoitzaren arazo larrienak ulertzen lagundu behar digute” esaldiek jasotzen duten ideia, hau da, une eta toki bakoitzeko ezaugarrietara egokitu behar direla edukiak eta, gainera, norbera jendarteko kide aktibo izatea bultzatzeko balio behar dutela, gizon zeon emakumeon bizimodua hobetzeko, beraz, nortasuna eraikitzeko parekidetasunean, derrigorrez.  

http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.eus/r43-573/eu/contenidos/informacion/heziberri_2020/eu_heziberr/adjuntos/Heziberri_2020_e.pdf

Eta, beste aldetik, 236/2015 DEKRETUA, abenduaren 22koa, Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma zehaztu eta Euskal Autonomia Erkidegoan ezartzen duena, Gizarte Zientzietako Dekretuan, espresuki aipatzen duenagatik 2, 6 eta 7. helburuetan balio sozial eta zibikoei dagozkien atalean:

2) Nork bere balio-sistema eratzea, oinarri-oinarrizkoa bada ere, bizitza-proiektua hartan oina­rritzeko. Horretarako, arrazionaltasuna, autorregulazio emozionala eta enpatia erabiliko dira, egoerei buruzko iritzi morala autonomia eta objektibotasun nahikoaz emateko.

6) Generoa, jatorria, etnia, sinesmenak, desberdintasun sozial eta pertsonalak, orientazio afektibo-sexualak edo beste edozein motatakoak direla-eta sortutako gatazkak identifikatu eta aztertzea, giza eskubideetan oinarritutako elkarbizitza bidezkoa eta berdintasunezkoa eragozten duten jarrerak arbuiatzeko.

7) Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalak, Haurren eskubideen Konbentzioak eta estatuko eta erkidegoko legediak jasotako eskubideak eta betebeharrak zein diren jakin, bere egin eta babestea. Haien oinarri diren balioak jakitea, berdintasunezko jarrera sustatzea, diskriminazioa dakarten estereotipoak, aurreiritziak eta rolak arbuiatzea, eta, bereziki, emakumeei eragiten diete­nak, jendearen eta taldeen portaeren balorazio etikoa egiteko irizpidetzat hartzeko.

http://www.jusap.ejgv.euskadi.eus/r47-bopvapps/eu/bopv2/datos/2016/01/1600141e.shtml

Inguru hurbileko aipamen bereziari dagokionez, Luciak, Asteasuko lau urteko haurrak, neska izan nahiaren inguruan egindako adierazpenak lortutako onarpen ofizialak hartu beharko lukeela lehen lerroa uste dut. Harritzekoa, gainera, ABC bezalako hedabide batek eman dion tratamendua:

http://www.abc.es/espana/pais-vasco/abci-cambian-nombre-nino-cuatro-anos-identidad-femenina-201602031033_noticia.html

Atal honen hasieran doan bideoan, hau da, "Transexualitate egoeran dauden haurrak", oso ondo agertzen dela uste dut, sinesmen bimorfista dela derrigorrez apurtu behar den baldintza horrelako egoerak normaltasunez tratatzen hasi eta identitatearen inguruko aniztasuna ere onartzeko.